Tahir ZAN - Ziraat Teknikeri

HİPER ENFLASYON

Türkiye bilinçli fakirleşiyor.

Kişi başına milli gelir düşmüş. Ekonomik kriz derinleşiyor. Türk Lirası, yabancı para birimlerine karşı aşırı değer kaybediyor.

Türkiye dövize muhtaç halde, cari açık girdabına, iç ve dış borç batağına sürüklenmiştir.

Ekonomide risk, kırılganlık, durgunluk, güvensizlik, belirsizlik yaşanıyor. Sefalet endeksine göre maliyetli enflasyon yönetilemiyor. Dot-Plot hayal kırıklığı ve hayat pahalılığı alarm veriyor.

İthal edilen enflasyon sarmalıyla boğuşan insanlar umudunu ve ümidini kaybetmiştir.

Güvene dayalı ekonomik kalkınma hedeflenmiyor. Borçlar katlanıyor. Enflasyonla mücadele yapılmıyor. TÜİK'in verileri gerçeği yansıtmıyor. Piyasalar tepki gösteriyor.

Geçim sıkıntısı, ağırlaşan ekonomik koşullar, hoşnutsuzluk, hızlı nüfus artışı, çarpık yerleşim, barınma, açlık, kıtlık, yokluk, yoksulluk, işsizlik, tehlike boyutunu aşmıştır.

Tarım arazileri değerlendirilmiyor. Pazar ekonomisi bilinmiyor. Üretim girdi maliyetleri, gıda, ihtiyaç, enerji, akaryakıt, doğalgaz, döviz, kira, tüketim vb fiyatlar günlük artıyor.

Ekonomik ve sosyal yaşam koşulları ağırlaşan tüketiciler gelirleri aşan iyi borçlarla icralık oluyor. Üreticiler gelir-gider dengesizliği ve fiyat istikrarsızlığı nedeniyle gelirini kaybediyor.

Yüksek gelir grupları tasarrufu reel faiz üzerinden ve yabancı para cinsinden değerlendiriyor. Düşük, dar ve orta gelir gruplar kredi ve bireysel borç batağına sürükleniyor.

Açlık sınırı altında kalan asgari ücretler ve maaşlar, enflasyon karşısında eriyor.

Türkiye, dünyada enflasyonu en yüksek 10 ülke arasına girmiştir.

Enflasyon yıl sonunda %100'ü aşacak. Uzun vadeli reformlar yapılmalı, istikrarlı programlar uygulanmalı, finansal harcamalar disipline edilmelidir.

Enflasyon düşer diye, düşük faiz yüksek kur uygulaması, piyasa faizini arttırdı. Enflasyonu çıldırttı. Kur korumalı mevduat desteği tutmadı. Döviz kurları yükseldi. Döviz alanlar pişman edildi. Fiyatlar sabahleyin artmayacak denildi öğleden sonra arttı. Cari fazla denildi, cari açık verildi. Düşük faiz söylendi yüksek faiz uygulandı. İnsanlar yardıma muhtaç hale getirildi.

Türkiye'de maliyeti pahalıya mal olan tarım, ekonomi, sanayi, endüstri etkilenmiştir. Üretim azalıyor. Tarımın sigortası hayvancılık ve bitkisel üretimde kopmalar yaşanıyor.

Türkiye kendi kendine yetinen konumdan çıkmış, kimyevi gübre, doğal gaz, akaryakıt, tahıl, ayçiçeği yağı, saman, kurbanlık angus vb. ithalat gerçek, ihracat  hayalet konuma gelmiştir.

Dünyada benzeri olmayan yapboz tahtasıyla, Türkiye'de DOLAR 4 Ocak 2021'de 7,37 TL. iken, 20 Aralık 2021'de 18.36 TL. %149,11 tarihi artışı görmüş, sert düşüşle 13.05'e gerilemişti.

Mal ve hizmetler bir ayda %50'den fazla yükselmiş, üretici fiyatları endeksi 3 haneye dayanmıştır. Vatandaşlar panik içerisinde stoklama yapar. Bankalar olumsuz etkilenir. Şirketler borç batağına girer. İflaslar yaşanır. Küresel yatırımcılar haklı olarak endişelenir.

Ekonominin negatif yönde ilerlemesi, yurt içi ve ithal ürünlerde hızlı fiyat artışı, artan üretim girdi fiyatları, plansız yanlış tarım, insanların alım gücünün azalması, dış şoklar, kontrolsüz yüksek maliyetli enflasyon hiper enflasyona davetiye çıkarmıştır.

Gelinen noktaya baktığımda, Türkiye'de endemik yüksek enflasyon sorunu çözülemiyor.

Yatay analiz, Belirsizlik, beklenti, spekülâsyon, ileriyi görmeme, enflasyon sonucudur.

Dikey analiz, Enflasyonla gelir dağılımı, düşük gelir grupların aleyhinde bozulur.

Spoiler analiz, Yabancı sermaye ülkeye gelmek için güven endeksine bakar.

Network analiz, Stagflâsyon baskıyla fiyat artışı kontrol altına alınmaz.

Yatay sorun, Türkiye'de dış ticaret açığı, devalüasyona neden olabilir.

Dikey sorun, Ekonomik açıdan resesyon tehdit haline gelmiştir.

Spoiler sorun, İthalat ekonomisiyle Türkiye'yi doyuramazsınız.

Network sorun, Gıda enflasyonu ağır ekonomik kriz yaratır.

Neticede, Stratejiniz yanlış ise taktik başarı işe yaramaz.

Sonuç, Erozyona uğrayan hiper enflasyon başladı.

Bilgi ve yüksek takdirlerinize DİKKATLE ve ÖNEMLE saygılarımla arz ederim. 06.04.2022

Tahir ZAN
Ziraat Teknikeri